Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Zamienicach

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów

Późnogotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Zamienicach to dzieło z początku XVII wieku. Sięgając jednak do dawnych dokumentów szybko zdamy sobie sprawę, że nie jest to pierwsza świątynia w dziejach tej wsi ze wczesnośredniowiecznym rodowodem. Czy historia kościoła wiąże się z zakonem templariuszy? Kim był pochowany w Zamienicach z wielkim majestatem Erdmann von Promnitz?

Z mroków historii

Pierwszych wzmianek historycznych dotyczących zamienickiego kościoła szukać musimy w dokumentach z 1399 roku, jednak zakładać możemy, iż ów świątynia istniała już wcześniej. Historycy zakładają, że założycielami Zamienic mogli być templariusze - to również im często przypisuje się budowę kościoła. Jak było w rzeczywistości? Niestety, losy osady położonej między kasztelanią w Rokitkach a Jaroszówką kryje mrok historii. Nie wiemy także kiedy i w jaki sposób pierwsza zamienicka świątynia zakończyła swoje istnienie.

Skupmy się jednak na tym co wiemy. Na początku XVII wieku miała miejsce przebudowa kościoła, która nadała mu obecną formę. Dzięki tablicy fundacyjnej znajdującej się nad wejściem do kościoła wiemy, że za przebudową świątyni stał Hans von Kreischelwitz; sama budowa natomiast zakończona została w 1623 roku. Kościół został wzniesiony prawdopodobnie przy wykorzystaniu murów starej świątyni.

Ostatnie duże zmiany w zamienickim kościele wiążemy z okresem baroku, kiedy to powstały dwie kaplice (wschodnia i północna) oraz wyposażono kościół. W drugiej połowie XIX wieku powstały witraże części wschodniej kościoła oraz najprawdopodobniej nadbudówka pierwotnie jednokondygnacyjnej kruchty północnej i hełm wieży. W 1860 roku w sąsiedztwie kościoła wzniesiono neogotycką kaplicę rodu Zimmerów, właścicieli wsi.

Jaki jest kościół w Zamienicach?

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny jest budowlą jednonawową z wieżą od zachodu i wyodrębnionym prezbiterium zamkniętym wielobocznie, do którego dostawione są oryginalne absydki na planie małych prostokątów.

Jak zaznacza historyczka Bożena Steinborn (Złotoryja-Chojnów-Świerzawa, zabytki sztuki regionu), zarówno układ budowli, jak i zastosowanie w XVII wieku przypór w korpusie i w wieży wskazują na pewien konserwatyzm koncepcji architektonicznej, będącej echem stylu gotyckiego.

Największym skarbem zamienickiego kościoła jest pozłacany piaskowcowy sarkofag Erdmanna von Promnitza, pochodzący z ok. 1704 roku. Jest to przypuszczalnie dzieło legnickich bądź wrocławskich twórców. Dawniej, oprócz sarkofagu, w zamienickim kościele znajdował się również pełen rozmaitych rzeźbionych elementów zbrojenia, drewniany kartusz inskrypcyjny, który w 1970 roku został przeniesiony do Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Odwiedzając kościół, naszą uwagę zwrócić mogą także liczne epitafia (w tym wyjątkowo cenne upamiętniające hrabinę Apolonię von Götz z 1663 roku), barokowy ołtarz główny i dzwon z 1722 roku, XIX-wieczne witraże, ambona i drzwi zakrystii z drugiej połowy XVII wieku, czy drewniany nagrobek Friedricha von Bibrana z około 1628 roku z obrazami przedstawiającymi ukrzyżowanie, ostatnią wieczerzę, zwiastowanie, narodzenie oraz złożenie do grobu.

Czy wiesz, że... ...Erdmann von Promnitz - rotmistrz pułku lejb-kirasjerów w armii saskiej - poległ w starciu ze Szwedami pod Poznaniem? Jego pogrzeb w Zamienicach był niezwykle pompatyczny i porównywać można go z pochówkami królów. Hrabina von Promnitz - matka Erdmanna - nakazała pokrycie drogi z Jaroszówki do Zamienic czarnym kirem, co z pewnością nie było typowe dla pogrzebów osób tej rangi. Dziś wspomnieniem tamtego pogrzebu jest iście królewski sarkofag.

Tablica fundacyjna

Kaplica Zimmerów

kościół otoczony jest cmentarzem

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów