„Jedz z głową”. Nadwaga i otyłość - wróg nr 1 Twojego zdrowia!
Creation date: 15 April 2014, 13:17 All comments: 2
Z dniem dzisiejszym startujemy z nowym cyklem artykułów poświęconych racjonalnemu żywieniu - "Jedz z głową". Dietetyk, chojnowianka Małgorzata Uroda przedstawi naszym Czytelnikom ciekawostki, przepisy, fakty i mity o odchudzaniu, porady, wszystko, co powinniśmy wiedzieć chcąc dbać o nasze zdrowie i atrakcyjny wygląd. Zaczynamy od największego wroga naszego zdrowia - nadwagi i otyłości. Zachęcamy do lektury!
Na świecie o otyłości mówi się jako epidemii XXI wieku. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że 50% populacji cywilizacji państw zachodnich zmaga się z nadwagą lub otyłością. Na całym świecie ponad 7% populacji ma nadwagę a ok. 4% otyłość. Niepokojące zjawisko ciągłego wzrostu populacji otyłej wiąże się ściśle z jego skutkami w postaci wielu przewlekłych chorób i śmierci.
W Polsce z najnowszych badań wynika, że ponad połowa Polaków ma nadwagę lub otyłość. Nasze dzieci wg badań Unesco tyją najszybciej w Europie! W ciągu ostatniej dekady nadwaga wśród dzieci i młodzieży podwoiła się i sięga ok. 17-18%. Jeszcze dwadzieścia lat temu kiedy do naszego kraju wkraczała ,,era fast foodów’’ nie słychać było o jakichkolwiek alarmujących badaniach epidemiologicznych dotyczących zagrożeń żywieniowych dla naszych dzieci.
Czym jest nadwaga i otyłość?
Otyłość to choroba przewlekła, która wynika ze zwiększenia się masy ciała spowodowana hipertrofią lub hiperplazją komórek tłuszczowych. Oznacza to, że zwiększa się objętość już istniejących komórek tłuszczowych lub tworzą się dodatkowo nowe , albo jest efektem obydwu zjawisk na raz. Otyłość wynika z nadwyżki w bilansie energetycznym , spowodowana wieloma czynnikami, o których w dalszej części.
Nadwaga jest przekroczeniem progu masy ciała uznanej za prawidłową i prowadzi do otyłości.
Jak samemu ocenić prawidłową masę ciała i sprawdzić czy jest się zagrożonym nadwagą i otyłością?
Bardzo popularny w ocenie prawidłowej masy ciała jest wskaźnik BMI ( body mass index). Nie stosuje się go u dzieci i młodzieży, kobiet w ciąży, sportowców i osób starszych, u których trudno dokonać pomiaru wzrostu. Wystarczy znać swoją masę ciała, wzrost, podstawić do wzoru i gotowe!
BMI = masę ciała w kilogramach należy podzielić przez wzrost w metrach do kwadratu.
Tabela 1. Diagnostyka stopnia nadwagi i otyłości wskaźnika BMI wg WHO
Przykład:
Kobieta o masie ciała 70 kg i wzroście 1,7 m.
BMI = 24,2 ( masa ciała w normie).
Należy podkreślić, że kierowanie się tylko wskaźnikiem BMI w ocenie ryzyka nadwagi i otyłości, który nie uwzględnia wieku, płci, składu ciała i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej nie może być jedynym wyznacznikiem prawidłowej masy ciała.
Kolejny i bardzo prosty w samodzielnej diagnostyce współczynnik to WHR (Waist to hip circumference ratio). Należy zmierzyć obwód tali i bioder w centymetrach, a następnie podzielić uzyskaną wartość tali przez biodra.
Istotne z punktu naszego zdrowia jest to jak rozmieszczona jest tkanka tłuszczowa w organizmie. Czy gromadzi się w górnej części ciała, lokalizując się głównie w obrębie brzucha, czy rozkłada się na dolne partie ciała takie jak biodra i uda. Każdy słyszał o typie budowy jabłka czy gruszki. Ten wskaźnik właśnie nas o tym informuje.
Typ ,,jabłko” otyłość androidalna WHR > 0,8 u kobiet i > 1,0 u mężczyzn świadczy o gromadzeniu się tkanki tłuszczowej głównie w jamie brzusznej. Ten model najczęściej występuje u mężczyzn, kobiet po menopauzie. Otyłość ,,brzuszna” stanowi większe zagrożenie chorobami układu krążenia i cukrzycy.
Typ ,,gruszka” otyłość gynoidalna WHR <0,8 u kobiet i <1,0 u mężczyzn częściej występuje u kobiet i świadczy o otyłości pośladkowo – udowej. Ten typ otyłości stanowi większe ryzyko obciążenia stawów i krążenia w kończynach dolnych, trudniej poddaje się leczeniu odchudzającemu w stosunku do otyłości brzusznej.
Przykład: Kobieta obwód tali 70 cm i obwód bioder 110 cm
WHR = 0,63 ( typ gruszka)
Bardzo prostym wskaźnikiem jest pomiar obwodu brzucha w talii. Kobiety, które mają powyżej 88 cm i mężczyźni powyżej 102 cm powinni liczyć się z ryzykiem chorób metabolicznych i koniecznie zastosować kurację odchudzającą.
Przedstawione powyżej metody to jedne z wielu, które nie wymagają użycia specjalistycznego sprzętu, skomplikowanych wyliczeń, nakładów finansowych i nie są czasochłonne. Wystarczy znać swoja masę ciała i wzrost, wziąć centymetr krawiecki, znaleźć chwilkę czasu i gotowe. Jeśli BMI wskazuje powyżej 25, typ budowy to ,,jabłko” i za dużo centymetrów w obwodzie talii to sygnał, że czas coś z tym zrobić. Lepiej przeciwdziałać otyłości niż leczyć jej skutki. Zaoszczędzi na tym nasz organizm i portfel
Skąd się bierze nadwaga i otyłość?
Przyczyn jest wiele, najwięcej tych utożsamianych ze złym trybem życia. Istnieją takie, które wynikają z chorób, zaburzeń metabolicznych czy stosowania leków. Są to tak zwane przyczyny otyłości wtórnej, które nie wynikają z tego, że za dużo i źle jemy, że nie uprawiamy aktywności ruchowej i nie dbamy zwyczajnie o siebie. Przykładem tego mogą być:
* choroby endokrynologiczne: niedoczynność tarczycy, choroba Cushinga, niedobór hormonu wzrostu;
* niektóre choroby psychiatryczne;
* zaburzenia genetyczne: Zespół Downa
* uboczne działanie leków takich jak: kortykosteroidy, psychotropowe, przeciwdepresyjne.
95% otyłości stanowią przyczyny tzw. otyłości prostej. Wyróżnić możemy tutaj następujące przyczyny:
styl życia:
nadmierne spożycie tłuszczów i pokarmów bogatych w tłuszcze oraz cukry proste;
mała aktywność ruchowa;
nieregularność posiłków;
mała liczba posiłków
genetyczne:
większość osób otyłych miało przynajmniej jedno z rodziców z tym samym problemem, objawia się skłonnością do magazynowania tkanki tłuszczowej, zaburzenia w wydzielaniu niektórych hormonów: insuliny, kortyzolu;
metaboliczne:
spowolniona podstawowa przemiana materii;
niski poziom serotoniny ( zaburzenia nastroju, zwiększenie spożycia pokarmów);
zaburzenia związane z przemianą tauryny ( przy zmniejszonej jej ilości następuje obniżenie wydatków energetycznych );
psychologiczne:
- nie radzenie sobie z problemami;
- jedzenie jako odreagowywanie na stres;
- uzależnienie od jedzenia;
- pocieszenie;
5. fizjologiczne:
- tutaj mieszczą się wszelkie mechanizmy działania ośrodka głodu – sytości, wzmagania i hamowania łaknienia i regulujące apetyt. To bardzo złożone procesy, które regulowane są przez układ nerwowy i hormonalny.
Jakie są skutki otyłości?
W dzisiejszych czasach mówi się, że otyłość to nie głównie problem zdrowotny, a raczej estetyczny. Można to zauważyć szczególnie u kobiet, które prób odchudzania mają zazwyczaj więcej niż mężczyźni i tłumaczą to chęcią polepszenia sobie humoru, poczucia się atrakcyjniejszą, szczęśliwszą. Motywacją nie jest lepsze zdrowie, a jak to określają atrakcyjniejszy wygląd. U mężczyzn jest trochę inaczej. Panowie zaczynają się odchudzać wtedy kiedy zaczyna szwankować zdrowie, zazwyczaj kiedy lekarz ,,postraszy” nadciśnieniem, problemami ze stawami czy zaburzeniami erekcji.
Otyłość to przewlekła choroba, która na ,,wstępie’’ wywołuje zespół metaboliczny, który objawia się następująco:
- otyłością brzuszną;
- opornością na insulinę;
- nadciśnieniem tętniczym;
- dyslipidemią
- hiperurykemią
Powyższe objawy wpisują się w następujące powikłania chorobowe:
Cukrzyca typu 2
Osoby otyłe mają zmniejszoną liczbę receptorów dla insuliny i staja się oporne na działanie insuliny, upośledza się tolerancja glukozy. Postępująca cukrzyca prowadzi do kolejnych powikłań.
Zaburzenia pracy serca
Serce musi dostarczyć krew dla większej masy i dlatego następuje zwiększona praca serca. Większa objętość krwi prowadzi do przerostu lewej komory serca i nadciśnienia tętniczego.
Miażdżyca
Na skutek dyslipidemii, czyli zaburzenia gospodarki lipidowej następuje rozwój miążdżycy tętnic, których skutkiem może być zawał lub udar.
Choroby stawów
Z uwagi na zwiększoną masę ciała wywierany jest większy nacisk na stawy i kości co powoduje, że dochodzi do częstszych zapaleń, związanych z tym ograniczeń ruchowych, uczucia bólu i dyskomfortu.
5. Dna moczanowa
Jest wynikiem hiperurykemii, czyli zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi, bardzo bolesna przypadłość, atak dny powoduje silny ból i dyskomfort.
Zaburzenia hormonalne
U mężczyzn otyłość powoduje zmniejszenie się ilości testosteronu, czego wynikiem mogą być problemy z erekcją, poza tym istnieje związek nowotworów takich jak rak szyjki macicy, jajnika, prostaty z otyłością.
7. Problemy z oddychaniem.
Osoby otyłe mają częstsze problemy z bezdechem nocnym, stwierdza się u nich szybszą męczliwość ,,zadyszkę”,
Kamica pęcherzyka żółciowego
Z uwagi na duże stężenie cholesterolu we krwi zauważono, ze otyli mają zwiększone wydzielanie cholesterolu z żółcią, a to sprzyja tworzeniu się kamieni żółciowych.
Otyłość to podstępna choroba, nie daje oznak od razu. Początkowo traktowana jako nadwyżka zbędnych kilogramów, kojarzona z ,,dobrym apetytem”. Kiedy jednak człowiek zaczyna źle się czuć, pojawiają się problemy z chodzeniem, oddychaniem, czuje się kiepsko każdego dnia, nie jest w stanie sprostać podstawowym czynnością, wydaje mnóstwo pieniędzy na leki, załamuje ręce i stwierdza, że już nie jest w stanie wrócić do zdrowia. Nic bardziej mylnego!
Ludzie, którym udało się pokonać otyłość mogą cieszyć się zdrowiem podobnie jak osoby, które otyłości nigdy nie doświadczyły. Wystarczy chcieć, mieć wsparcie najbliższych i małymi kroczkami dążyć do upragnionego zdrowia.
Comments
18:12
23:21